1. Hóa đơn bất hợp pháp là gì?

Để có thể hiểu hóa đơn bất hợp pháp là gì, chúng ta cần hiểu thế nào là hóa đơn hợp pháp? Hóa đơn hợp pháp là hóa đơn do Bộ Tài chính (Tổng cục thuế) phát hành và được cơ quan thuế cung cấp cho các cơ sở kinh doanh. Là hóa đơn do các cơ sở kinh doanh tự in theo mẫu quy định và đã được cơ quan thuế chấp nhận cho sử dụng. Là hóa đơn đã được doanh nghiệp làm thủ tục thông báo phát hành hóa đơn. Nếu doanh nghiệp chưa thông báo phát hành hóa đơn mà đã sử dụng hóa đơn thì hóa đơn đó là bất hợp pháp. 

Từ đó, ta có thể hiểu hóa đơn bất hợp pháp phải  là hóa đơn không do Bộ Tài chính phát hành hay tổng cục thuế cung cấp. Vừa không phải là hóa đơn do các cơ sở kinh doanh tự in. Vừa không phải là hóa đơn mà doanh nghiệp đã làm thủ tục thông báo phát hành hóa đơn.

Hóa đơn bất hợp pháp được thể hiện thông qua hai hành vi:

♣ Sử dụng hóa đơn bất hợp pháp

Sử dụng hóa đơn bất hợp pháp là việc sử dụng hóa đơn giả, hóa đơn chưa có giá trị sử dụng, hết giá trị sử dụng.

+ Hóa đơn giả là hóa đơn được in hoặc khởi tạo theo mẫu hóa đơn đã được phát hành của tổ chức, cá nhân khác. Hoặc in, khởi tạo trùng số của cùng một ký hiệu hóa đơn.

+ Hóa đơn chưa có giá trị sử dụng là hóa đơn đã được tạo nhưng chưa hoàn thành việc thông báo phát hành.

+ Hóa đơn hết giá trị sử dụng là hóa đơn đã làm đủ thủ tục phát hành nhưng tổ chức, cá nhân phát hành thông báo không tiếp tục sử dụng nữa; các loại hóa đơn bị mất sau khi đã thông báo phát hành được tổ chức, cá nhân phát hành báo mất với cơ quan thuế quản lý trực tiếp; hóa đơn của các tổ chức, cá nhân đã ngừng sử dụng mã số thuế (còn gọi là đóng mã số thuế).

♣ Sử dụng bất hợp pháp hóa đơn

Sử dụng bất hợp pháp hóa đơn là việc lập khống hóa đơn; cho hoặc bán hóa đơn chưa lập để tổ chức, cá nhân khác lập khi bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ (trừ các trường hợp được sử dụng hóa đơn do cơ quan thuế bán hoặc cấp và trường hợp được ủy nhiệm lập hóa đơn); cho hoặc bán hóa đơn đã lập để tổ chức, cá nhân khác hạch toán, khai thuế hoặc thanh toán vốn ngân sách; lập hóa đơn không ghi đầy đủ các nội dung bắt buộc; lập hóa đơn sai lệch nội dung giữa các liên; dùng hóa đơn của hàng hóa, dịch vụ này để chứng minh cho hàng hóa, dịch vụ khác.

2. Mức phạt khi sử dụng hóa đơn bất hợp pháp, bất hợp pháp hóa đơn

Căn cứ theo Điều 11 và Điều 12 của Thông tư 10/2014/TT-BTC, mức phạt khi sử dụng hóa đơn bất hợp pháp, bất hợp pháp hóa đơn như sau:

Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng hóa đơn bất hợp pháp (trừ hành vi vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 10 Thông tư 10/2014/TT-BTC) hoặc hành vi sử dụng bất hợp pháp hóa đơn (trừ hành vi vi phạm quy định tại Khoản 1 Điều 11 Thông tư 10/2014/TT-BTC).

Dù là bên bán hay bên mua, cũng đều xử phạt như nhau. Không có sự phân biệt.

3. Cách xử lý hóa đơn bất hợp pháp

3.1. Nếu hóa đơn đó chưa kê khai, hạch toán

– Thuế giá trị gia tăng:

Không kê khai thuế giá trị gia tăng đầu vào. Hạch toán thuế giá trị gia tăng vào chi phí không được trừ có thể bị xử phạt hành chính về thuế.

– Thuế thu nhập doanh nghiệp:

Hạch toán chi phí mua hàng hóa, dịch vụ vào chi phí không được trừ. Có thể bị xử phạt hành chính về thuế.

3.2. Nếu hóa đơn đó đã được kê khai, hạch toán

– Thuế giá trị gia tăng:

Kê khai Điều chỉnh giảm trên tờ khai thuế, điều chỉnh hạch toán thuế giá trị gia tăng trên sổ sang chi phí không được trừ. Trong trường hợp, việc điều chỉnh làm phát sinh thuế phải nộp hoặc Doanh nghiệp đã xin hoàn thuế, Doanh nghiệp sẽ bị truy thu thuế, phạt chậm nộp thuế, phạt hành chính.

– Thuế thu nhập doanh nghiệp

Kê khai Điều chỉnh chi phí đã hạch toán sang chi phí không được trừ. Trong trường hợp này, sẽ ảnh hưởng tới thuế thu nhập doanh nghiệp, có thể bị truy thu và phạt chậm nộp thuế, phạt hành chính.